تمام نکات مهم در مورد سنوات؛ حقوق رسمی کارمندان و کارگران در قانون کار
سنوات چیست؟
سنوات مبلغی جهت جبران کمبود حقوق و دستمزد کارمندان و کارگران است که وزارت کار، کارفرما را موظف به پرداخت آن می‌کند؛ به عبارتی، می‌توان سنوات را این گونه تعریف کرد: مبلغی است که به ازای هر سال کارکرد معادل آخرین دریافتی محاسبه میشود و کارفرما می‌تواند این مبلغ را به صورت ماهانه، سالانه یا پس از اتمام همکاری به کارمند خود پرداخت کند.
به طور معمول می‌شنویم، سنوات به پولی گفته میشود که شما هنگام اتمام همکاری به ازای سال‌های فعالیت خود با یک شرکت یا کارگاه دریافت می‌کنید. این تعریف درست است؛ اما در حقیقت چند نوع سنوات وجود دارد که متعلق به کارمندان است. در ادامه به توضیح درباره آن‌ها می‌پردازیم.
حق سنوات یا پایه سنوات؟
اصطلاحات حق سنوات و پایه سنوات به دو حق متمایز کارمندان و کارگران اطلاق میشود. حق سنوات مزایا یا پاداش اتمام کار است. به هنگامی که فردی به دلایلی پایان کار خود را با یک شرکت یا کارگاه اعلام کند، کارفرما موظف است برای هر سالی که فرد در آن کارگاه یا شرکت مشغول به کار بوده، به اندازه حقوق پایه آخرین ماه دریافتی آن شخص، سنوات را محاسبه و به وی بپردازد.
حق سنوات به صورت زیر محاسبه میشود:
سنوات = ((مزد ثابت روزانه × 30) / 12) × تعداد ماه‌های کارکرد
روش محاسبه حق سنوات در تمام سال‌ها یکسان است. کارفرما می‌تواند حق سنوات را آخر هر سال همراه با عیدی بپردازد یا در اتمام همکاری تمام سنوات را یک‌جا پرداخت کند.
قابل ذکر است، 9 روز از مانده مرخصی هر سال به سنوات سال بعد اضافه خواهد شد که بررسی تعداد روز‌های کارکرد و مرخصی از طریق نرم‌افزار حضور و غیاب صورت می‌گیرد.
زمان خاتمه همکاری کارمندان و کارگران می‌تواند به دلایل زیر باشد:
- اخراج موجه
- از کار‌افتادگی
- بازنشستگی
- پایان کار در قرارداد
- استعفای کارگر
- فسخ قرارداد توسط بند‌های ذکر شده در قرارداد
- فوت کارگر
چنانچه، به دلایل ذکر شده پایان کار یک شخص اعلام شود، با ارائه مدارک لازم، کارفرما باید سنوات کارکرد را معادل آخرین حقوق شخص برای هر سال محاسبه و به وی پرداخت کند. اگر فردی کمتر از یک سال در آن کارگاه یا شرکت مشغول به کار بوده باشد، بر اساس تعداد روز‌های کاری، مشمول حق سنوات شده و از فرمول زیر، سنوات وی محاسبه میشود:
سنوات = (( مزد ثابت روزانه × 30) / 365) × تعداد روز‌های کارکرد
چه کسانی مشمول حق سنوات می‌شوند؟
طبق بخشنامه وزارت کار در سال 92، تمام کارگران اعم از رسمی و غیررسمی که دارای قرارداد رسمی هستند یا خیر، همگی شامل حق سنوات می‌شوند.
برای دریافت کامل حق سنوات، کارگر باید دارای حداقل یک سال کاری در همان شرکت یا کارگاه باشد در غیر این صورت حق سنوات تعلق نمی‌گیرد. در شرایطی که فرد به مدت چند ماه، به صورت فصلی یا کمتر یک سال با یک مجموعه همکاری کند به هنگام اتمام کار حق سنوات او متناسب با زمان کارکرد او محاسبه میشود.
چنانچه، کارفرما در قرارداد ذکر کند که در صورت ترک کار یا شرایط دیگر سنوات به کارمند و کارگر تعلق نمی‌گیرد، این امر غیر قانونی است و برای کارفرما جریمه‌های سنگینی در پی خواهد داشت. این باور که کارگر در صورت ترک کار مشمول سنوات نمی‌شود نادرست است. سنوات یک حق اجباری است و حتی در صورت ترک نیز بر اساس شرایط فرد محاسبه میشود.
پایه سنوات
پایه سنوات وجهی است که وزارت کار برای جبران کمبود حقوق پایه کارگران اختصاص داده است. این مبلغ به حداقل حقوق پایه تعلق می‌گیرد و شرط آن اتمام یک سال همکاری یا اشتغال در یک مجموعه یا با یک کارفرماست. در واقع با آغاز سال دوم همکاری فرد پایه سنوات به او تعلق می‌گیرد.
این وجه، سالانه توسط وزارت کار تعیین میشود. برای سال 1403، روزانه مبلغ 7000 تومان در نظر گرفته شده است که برای 30 روز، 217 هزار تومان میشود.
برای افرادی که دارای سابقه کاری چند ساله هستند، پایه سنوات به صورت تجمیعی محاسبه میشود. قابل ذکر است، پایه سنوات بخشی از حقوق پایه است و بهتر است به طور منظم به صورت ماهانه همراه با حقوق پرداخت شود، اما همانند حق سنوات، کارفرما می‌تواند پایه سنوات را نیز به صورت ماهانه، سالانه یا در خاتمه کار به صورت یک‌جا پرداخت کند.
پایه سنوات به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
طبق قانون شورای عالی کار در سال 92، در پایه سنوات تفاوتی بین کارگران رسمی و غیر رسمی نیست و همه پس از اتمام یک سال کارکرد مشمول پایه سنوات خواهند شد. قابل ذکر است که اگر کارگران تسویه حساب کرده باشند یا خیر، همچنان پایه سنوات به آن ها تعلق می‌گیرد.
نکات مهم بخشنامه وزارت کار درباره سنوات
کلیه مطالب مهم پایه سنوات و حق سنوات را در طی این مقاله بررسی کردیم، نکات زیر به صورت تکمیلی در اینجا قرار گرفته است:
- پایه سنوات شامل دانشجویان و دانش‌آموزانی که مشاغل تابستانی دارند، نمی‌شود.
- در صورت تعویض کارفرما، کارفرمای جدید موظف است سنوات را به شیوه گذشته بپردازد و تعویض آن ارتباطی با سنوات ندارد.
- خاتمه کار یا قرارداد به هر صورتی که باشد شامل حق سنوات میشود.
- به کارگران فصلی با توجه به میزان کارکردشان سنوات تعلق می‌گیرد؛ برای اطلاعات بیشتر تبصره‌های کارگران فصلی را مطالعه نمایید.
توجه داشته باشید، به طور کلی در هر شرایطی کارفرما موظف است که حق سنوات کارگر را بپردازد؛ در صورت عدم پرداخت، کارگر می‌تواند به دیوان عالی کار شکایت کند و حق خود را مطالبه نماید.
آیا سنوات شامل مالیات و کسر بیمه میشود؟
پایه سنوات به دلیل آن که همراه با حقوق پایه پرداخت میشود، شامل مالیات بر حقوق و بیمه نیز هست. اما حق سنوات متفاوت است.
در صورتی که حق سنوات در پایان کار پرداخت شود، مالیات و بیمه از آن کسر نمی‌شود. چنانچه، فرد سنوات خود را دریافت کند و به همکاری با مجموعه ادامه دهد، لازم است که مالیات حقوق سنوات را بپردازد.
سنوات ارفاقی چیست؟
سنوات ارفاقی، سنواتی است که با مجوز مراجع ذی‌صلاح به مدت خدمت کارمندان در صندوق بازنشستگی کشوری اضافه میشود و در تعیین حقوق بازنشستگی و وظیفه محاسبه میشود.
سنوات ارفاقی را افراد زیر می‌توانند دریافت کنند:
- جانبازان
- معلولان
- آزادگان و اسراء
- متصدیان مشاغل سخت و زیان‌آور
- بازنشستگان آموزش و پرورش کودکان استثنایی
شرایط بازخرید حق سنوات
افراد می‌توانند در زمان کاهش توان جسمی یا از کار‌افتادگی درخواست بازخرید حق سنوات کنند. بازخرید سنوات به این معناست که فرد سنوات خود را پیش از موعد پایان خدمت درخواست می‌کند. طبق ماده 32 قانون کار، در صورت تشخیص از کار‌افتادگی توسط رئیس کمیسیون پزشکی سازمان بهداشت درمان با معرفی شورای اسلامی کار، کارفرما موظف میشود به ازای هر سال سابقه خدمت، مبلغ 2 ماه از حقوق دریافتی کارگر را به او پرداخت کند. برای بازخرید سنوات توافق کارگر و کارفرما لازم است و در صورت رضایت هر دو طرف بازخرید پرداخت خواهد شد.
نکته قابل توجه این است که هر فرد، تنها می تواند 9 روز از مرخصی مانده هر سال خود را به سال بعدی منتقل کند، بیش از این تعداد مرخصی‌های استفاده نشده از میان خواهند رفت و در محاسبه بازخرید نیز به همین صورت لحاظ خواهند شد.
معمولا شرکت ها و کارگاه‌ها تمایل دارند سنوات را در پایان کار و به صورت بازخرید پرداخت کنند تا از مالیات جلوگیری کنند. اما بعضی نیز به صورت سالانه سنوات را واریز کرده و مالیات آن را می‌پردازند.
